Ανατομία και λειτουργία
Το παχύ έντερο επίσης γνωστό και ως κολον, είναι ένα όργανο το οποίο αποτελεί το τελευταίο μέρος του πεπτικού σωλήνα. Αποτελείται από τα τμήματα: τυφλό, ανιόν κόλον, εγκάρσιο κόλον, κατιόν κόλον, σιγμοειδές, ορθό και τον πρωκτό.
Το παχύ έντερο δέχεται τις τροφές από το λεπτό έντερο και είναι υπεύθυνο για την απορρόφηση των υγρών, των ηλεκτρολυτών καθώς και για τον σχηματισμό και απομάκρυνση των κοπράνων. Το ορθό είναι το πιο ευρύ μέρος του παχέος εντέρου και χρησιμεύει για την αποθήκευση και την αποβολή των κοπράνων διαμέσου του πρωκτού.
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του ορθού αποτελεί την τρίτη πιο συχνή αιτία καρκίνου παγκοσμίως και είναι πιο συχνός σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών. Ωστόσο, τα όρια ηλικίας μειώνονται συνεχώς τα τελευταία χρόνια.
Παράγοντες κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου αποτελούν:
- Ηλικία: Ο κίνδυνος εμφάνισης αυξάνεται με την ηλικία, με την πλειοψηφία των περιπτώσεων να εμφανίζεται μετά τα 50.
- Οικογενειακό ιστορικό: Οικογενειακό ιστορικό καθώς και συγκεκριμένες κληρονομικές παθήσεις όπως το σύνδρομο Lynch και η οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση(FAP) τα οποία συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
- Προσωπικό ιστορικό: άτομα τα οποία είχαν εμφανίσει καρκίνο του παχέος εντέρου στο παρελθόν η συγκεκριμένους τύπους πολυπόδων διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο
- Φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου: άτομα με φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου όπως η ελκώδης κολίτιδα ή η νόσος του Crohn
- Ανθυγιεινός τρόπος ζωής όπως μία δίαιτα υψηλή σε επεξεργασμένα κρέατα και χαμηλή σε φρούτα και λαχανικά, καθιστική ζωή, παχυσαρκία, κάπνισμα και υψηλή κατανάλωση αλκοόλ μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο.
Διάγνωση
Συμπτώματα όπως φούσκωμα, αυξημένα αέρια, δυσκοιλιότητα, διάρροια, πόνος, αίμα στα κόπρανα, ανεξήγητη απώλεια βάρους και αναιμία μπορεί να είναι κάποιες από τις ενδείξεις του καρκίνου παχέος έντερου. Στα πρώιμα στάδια μπορεί ο καρκίνος παχέος εντέρου να μην εμφανίσει κάποια συμπτώματα.
Η διάγνωση συνήθως περιλαμβάνει την φυσική εξέταση, την κολονοσκόπηση, την βιοψία, την αξονική τομογραφία και την μαγνητική τομογραφία.
Σταδια
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου ταξινομείται σε στάδια από 0 έως 4. Τα χαμηλότερα νούμερα σημαίνουν ότι ο καρκίνος περιορίζεται μέσα στο τοίχωμα του εντέρου. Στο στάδιο 4, ο καρκίνος του παχέος εντέρου θεωρείται προχωρημένος και έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος και ονομάζεται μεταστατικός καρκίνος.
Θεραπεία
Η θεραπεία του καρκίνου του παχέος εντέρου μπορεί να περιλαμβάνει την χειρουργική αντιμετώπιση, την χημειοθεραπεία, την ακτινοθεραπεία ή την ανοσοθεραπεία.
Η χειρουργική αντιμετώπιση ενδείκνυται συνήθως στα αρχικά στάδια της νόσου ενώ η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία μπορεί να βοηθήσουν στην μείωση του όγκου. Κατά την χειρουργική θεραπεία πραγματοποιείται η αφαίρεση του τμήματος του εντέρου που φέρει τον όγκο καθώς και ριζικός λεμφαδενικός καθαρισμός ο οποίος είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την ελάττωση των υποτροπών και την εμφάνιση μεταγενέστερων μεταστάσεων.
Οι σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές περιλαμβάνουν την λαπαροσκοπική και την ρομποτική-λαπαροσκοπική χειρουργική. Αυτές είναι ελάχιστα επεμβατικές μέθοδοι οι οποίες προσφέρουν μικρό μέγεθος τομών, μειωμένο πόνο και μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης μετεγχειρητικών επιπλοκών. Η ανάρρωση είναι ταχύτερη ενώ ο χρόνος νοσηλείας μειώνεται όπως και η επάνοδος στις καθημερινές δραστηριότητες.
- Λαπαροσκοπική χειρουργική: Η λαπαροσκοπική χειρουργική για τον καρκίνο του παχέος εντέρου είναι μία ελάχιστα επεμβατική μέθοδος κατά την οποία πολλαπλες μικρές τομές γίνονται στην κοιλιακή χώρα. Ειδικά εργαλεία και μία κάμερα εισέρχονται μέσω των τομών και επιτρέπουν στον χειρουργό να αφαιρέσει τον καρκίνο χωρίς να κάνει μία μεγάλη τομή. Σήμερα οι επεμβάσεις για τον καρκίνο του παχέος εντέρου πραγματοποιούνται χρησιμοποιώντας ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους όποτε είναι δυνατόν.
- Ρομποτική χειρουργική: Τα τελευταία χρόνια η ρομποτική χειρουργική γίνεται όλο και πιο διαδεδομένη για την θεραπεία του καρκίνου του παχέος εντέρου. Κατά την διάρκεια της ρομποτικής χειρουργικής, ο χειρουργός κάθεται σε μία κονσόλα και χρησιμοποιεί τα χειριστήρια της κονσόλας για να ελέγξει σύγχρονους ρομποτικούς βραχίονες. Η ρομποτική χειρουργική επιτρέπει στον χειρουργό να δουλεύει με άνεση σε στενούς χώρους με περιορισμένη πρόσβαση ενώ προσφέρει τρισδιάστατη και μεγεθυμένη εικόνα της περιοχής στην οποία το χειρουργείο λαμβάνει χώρα.
Εξατομικευμένη θεραπεία: Η θεραπεία του καρκίνου του παχέος εντέρου τα τελευταία χρόνια εξατομικεύεται λαμβάνοντας υπ’ όψη τα διαφορετικά χαρακτηριστικά κάθε ασθενούς. Η συνεργασία μεταξύ ειδικών διαφόρων ειδικοτήτων όπως ο χειρουργός παχέος εντέρου και ορθού, ο γαστρεντερολόγος, ο ακτινολόγος, ο ογκολόγος και ο παθολογοανατόμος κρίνεται απαραίτητη.
Ο χειρουργοί παχέος εντέρου και ορθού είναι εξειδικευμένοι στην χειρουργική και μη-χειρουργική αντιμετώπιση των παθήσεων του παχέος εντέρου. Έχουν ολοκληρώσει ειδίκευση στην γενική χειρουργική καθώς και περαιτέρω εξειδίκευση στην χειρουργική του παχέος εντέρου, του ορθού και του πρωκτού. Μπορούν να διαγνώσουν και να αντιμετωπίσουν ένα μεγάλο εύρος καλοηθών και κακοήθων παθήσεων παχέος εντέρου.
Πρόληψη:
Η κολονοσκόπηση είναι η καταλληλότερη εξέταση για την διάγνωση και την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου. Κατά την κολονοσκόπηση μπορούν να διαγνωσθούν και να αφαιρεθούν πολύποδες μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
Το FIT test που χρησιμοποιείται ευρέως στην Μεγάλη Βρετανία είναι μία ανώδυνη και φθηνή εξέταση που ανιχνεύει ίχνη αίματος στα κόπρανα τα οποία δεν είναι ορατά με γυμνό μάτι.
Σε προληπτικό έλεγχο πρέπει να υποβάλλονται:
- Άτομα ηλικίας άνω των 45 ετών ή μεγαλύτερα χωρίς συμπτώματα.
- Άτομα με οικογενειακό ιστορικό ή σύνδρομο Lynch ή οικογενή αδενωματώδη πολυποδίαση.
- Άτομα που πάσχουν από φλεγμονώδη νόσο του εντέρου
Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση της νόσου είναι ιδιαίτερα σημαντικές καθώς η πιθανότητα ίασης είναι μεγαλύτερη και συνήθως απαιτούνται λιγότερες θεραπείες.
Η υγιεινή διατροφή έχει πολλαπλά οφέλη για την υγεία, ωστόσο μία διατροφή χαμηλή σε θερμίδες, πλούσια σε φυτικές ίνες η οποία περιλαμβάνει κυρίως φρούτα και λαχανικά είναι ιδιαίτερα σημαντική για ένα υγιές κόλον. Η φυσική άσκηση και η αποφυγή καπνίσματος και αλκοόλ είναι επίσης σημαντικά για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου.
